In deze moderne tijd heerst de trendy gedachte dat “je kunt zijn wie je wilt zijn”. Maar in mijn praktijk word ik geconfronteerd met veel ellende die voortvloeit uit deze gedachte. Een van mijn cliënten verdrinkt soms in de wirwar van verschillende identiteiten die ze probeert aan te nemen of constant denkt dat ze iemand anders moet zijn dan wie ze werkelijk is. In een maakbare wereld lijkt identiteit niet langer een vast gegeven te zijn.

Echter, je kunt niet simpelweg zijn wie je wilt. Je kunt vaak doen wat je wilt en je kunt verandering teweegbrengen, maar zijn wie je maar wilt, dat is een illusie. Je bent wie je bent, met al hetgeen je hebt meegemaakt. We zijn allemaal het product van onze geschiedenis, of we dat nu willen of niet. Net zoals een land er goed aan doet om haar geschiedenis niet te veronachtzamen, is het voor ons van belang om ons persoonlijke erfgoed in ere te houden. Jouw geschiedenis mag dan wellicht een bron van ellende zijn, maar het blijft jouw erfgoed.

Onze geschiedenis hoeft ons niet te definiëren en we hoeven er zeker niet naar te handelen. Toch is het noodzakelijk voor het begrip van wie wij werkelijk zijn. Alleen door te herinneren kunnen we de diepgang in ons menselijk bestaan bereiken.

Het losrukken van de wortels uit het verleden leidt niet alleen tot een frisse blik en een nieuwe start. Het ontneemt ons tevens de diepgang van ons verleden, dat een wezenlijk onderdeel is van onze identiteit. Wat wij beschouwen als onze persoonlijkheid is immers grotendeels gevormd als reactie op de vaak onvruchtbare grond waarin we geworteld zijn. Onze eigenschappen zijn vaak afweermechanismen, ontwikkeld vanuit machteloosheid tegenover onze omgeving. Wie je bent, is dus het resultaat van wat je hebt meegemaakt. Als je wilt zijn als een totaal ander persoon, is het alsof je jezelf wilt ontkoppelen van je geschiedenis. Veranderingen die voortkomen uit deze wens zijn niet van lange duur, het is als zwemmen tegen de stroom in.

Het kan zeker zinvol zijn om bepaalde (verrotte) wortels uit de grond te trekken, wanneer ze levenskracht onttrekken aan overtuigingen die ons niet langer dienen. Als we dat nalaten, zijn we voortdurend bezig met het terugsnoeien van de takken die hieruit voortkomen, vaak groeien ze sneller dan we ze kunnen kortwieken. Het elimineren van de bron van deze ongewenste uitlopers is dan geen overbodige luxe.

Het is echter van belang om niet het volledige wortelstelsel te verwijderen. Als we dat wel doen, zullen we niets anders kunnen dan doelloos zweven in een universum van oneindige mogelijkheden, waarin we alles kunnen manifesteren wat we maar willen. Dit gaat ons voorstellingsvermogen te boven. Een breuk met de rijkdom van de diepere lagen is fataal voor ons begrip van onszelf. We weten niet langer wie we zijn en wat we willen. Het resultaat is een dwaaltocht zonder doel en een eindeloze reeks onvoltooide taken.

Natuurlijk hoef je niet vast te blijven houden aan denkwijzen en handelingen zoals je altijd hebt gedaan, of te buigen voor trieste tradities. Filosofe Hannah Arendt zei ooit (over samenlevingen waarin traditie verdwijnt): “De traditie in haar geheel is niet langer bruikbaar, maar tussen de brokstukken van oude begrippen en redeneringen zijn parels van gedachten te vinden die opnieuw kunnen worden ingezet.” Wat mij betreft geldt dit ook voor ons.

Verwijder wat nodig is, maar behoud met respect de rest. Laten we niet streven om te zijn wie we willen zijn. Laten we verlangen naar wie we werkelijk zijn.